در باره خرید ایران از جنگنده جی10 چین

به گزارش راه شلمچه، جنگنده جی-۱۰سی که در کانون این شایعات قرار دارد، محصول پیشرفته صنایع هوایی چین و نمادی از جهش این کشور در حوزه فناوری‌های نظامی است. این جنگنده که در رده نسل ۴.۵ طبقه‌بندی می‌شود، مجموعه‌ای از قابلیت‌ها را ارائه می‌دهد که آن را به گزینه‌ای قابل توجه در بازار جهانی تبدیل کرده است.

مغز متفکر الکترونیکی (رادار AESA): مهم‌ترین برتری جی-۱۰سی، بهره‌گیری از نسل نوین «رادارهای آرایه فازی فعال» (AESA) است. این رادارها در قیاس با رادارهای مکانیکی نسل‌های قبل، از مقاومت بسیار بالایی در برابر جنگ الکترونیک و اخلالگری دشمن برخوردارند. توانایی رهگیری همزمان ده‌ها هدف و درگیری همزمان با چندین هدف، به همراه قابلیت تهیه نقشه باکیفیت از عوارض زمینی، یک آگاهی موقعیتی بی‌نظیر برای خلبان فراهم می‌آورد که در نبردهای مدرن، عاملی تعیین‌کننده است. 

چابکی و مانورپذیری بالا: معماری آیرودینامیکی پیشرفته این جنگنده، مبتنی بر ترکیب بال دلتا و کانارد (بالچه‌های متحرک جلویی)، به آن توانایی اجرای مانورهای بسیار سنگین و تغییر جهت‌های آنی را می‌دهد. این ویژگی، شانس بقای جنگنده در نبردهای هوایی نزدیک را به شکل چشمگیری افزایش می‌دهد.

زرادخانه مدرن: جی-۱۰سی قادر به حمل طیف گسترده‌ای از تسلیحات هوا به هوا و هوا به سطح است. از موشک‌های راداری دوربرد مانند PL-15 که به جنگنده اجازه می‌دهد از فاصله‌ای امن و خارج از دید دشمن، اهداف هوایی را منهدم کند، تا انواع بمب‌ها و موشک‌های هوشمند و نقطه‌زن برای انهدام اهداف زمینی و دریایی، این جنگنده را به یک سکوی تسلیحاتی چندمنظوره و کارآمد تبدیل کرده است.

ورود چنین جنگنده‌ای به ناوگان نیروی هوایی، بی‌تردید یک ارتقای کیفی چشمگیر در توان رزم هوایی کشور محسوب می‌شود. اما این تمام داستان نیست.

کوه یخ خرید تسلیحاتی، نگاهی به پیچیدگی‌های عملیاتی کردن جنگنده های جدید در کشور 

خرید یک سامانه تسلیحاتی استراتژیک مانند جنگنده، تنها بخش آشکار و کوچک ماجراست؛ مانند قله یک کوه یخ که از آب بیرون زده است. بخش اعظم چالش‌ها، هزینه‌ها و الزامات، در زیر سطح آب پنهان شده و نیازمند توجهی به مراتب بیشتر است. تصور «خرید فوری» و عملیاتی شدن سریع، با واقعیت ‌های فنی و لجستیکی در تضاد کامل قرار دارد.

۱. ابعاد مالی و دیپلماتیک:
فرآیند خرید، با مذاکراتی پیچیده و طولانی بر سر قیمت، شیوه پرداخت، حجم قرارداد، و مهم‌تر از همه، سطح «انتقال فناوری» و آموزش همراه است. تأمین بودجه چند میلیارد دلاری برای چنین خریدی، یک چالش بزرگ اقتصادی است. اما فراتر از آن، این یک تصمیم سیاسی-راهبردی است که ملاحظات دیپلماتیک خاص خود را برای هر دو کشور خریدار و فروشنده در پی دارد.

۲. نیازمند تحول زیربنای فنی و لجستیکی:

این بخش، قلب چالش‌های پیش رو و دلیل اصلی زمان‌بر بودن فرآیند است:

لزوم تحول در زیرساخت‌ها: 

یک جنگنده نسل جدید، نیازمند زیرساخت‌های استاندارد و به‌روزی است که با الزامات فنی آن تطابق داشته باشد. این به معنای ساخت یا بهسازی آشیانه‌هایی با محیط کنترل‌شده (Clean Room)، تجهیز پایگاه‌ها به ابزارهای عیب‌یابی دیجیتال، سامانه‌های تست اختصاصی برای موتور و اویونیک، و انبارهای استاندارد برای نگهداری از مهمات هوشمند است. این موارد، خود به مثابه یک پروژه عمرانی و تجهیزاتی گسترده در سطح چندین پایگاه هوایی کشور است.

سرمایه‌گذاری بلندمدت و مسله آموزش نیروی انسانی: 

تربیت نیروی انسانی متخصص، اعم از خلبان و تیم‌های نگهداری، یک سرمایه‌گذاری زمانی و آموزشی بلندمدت است. یک خلبان ماهر در یک پلتفرم قدیمی، برای تسلط بر یک جنگنده نسل جدید با کابین تمام شیشه‌ای و سامانه‌های دیجیتال، نیازمند گذار از یک دوره جامع آموزشی است که از کلاس‌های تئوری و کار با شبیه‌سازهای پیشرفته پروازی آغاز شده و به صدها ساعت پرواز عملیاتی تحت نظر مربیان کشور سازنده ختم می‌شود. این فرآیند برای تیم‌های فنی نگهداری زمین، به مراتب پیچیده‌تر و طولانی‌تر است، چرا که آن‌ها باید با تمام اجزای یک فناوری ناآشنا، از موتور تا رادار و نرم‌افزارها، آشنایی کامل پیدا کنند.

چالش نهایی؛  یکپارچه‌سازی با شبکه دفاعی کشور: 

شاید پیچیده‌ترین مانع فنی، «یکپارچه‌سازی» (Integration) جنگنده جدید در شبکه دفاعی موجود کشور باشد. شبکه پدافندی ایران، متشکل از تجهیزات متنوع شرقی، غربی و بومی، یک اکوسیستم پیچیده با پروتکل‌های ارتباطی متفاوت است. ورود یک عضو جدید با یک «زبان» کاملاً متفاوت (پروتکل‌های داده چینی)، نیازمند مهندسی نرم‌افزاری و سخت‌افزاری بسیار پیچیده‌ای برای ایجاد «زبان مشترک» و لینک با شبکه پدافند کشور است.

 چگونه قرار است رادار جی-۱۰سی با مرکز فرماندهی و کنترل شبکه پدافندی ارتباط برقرار کند؟ چگونه سامانه شناسایی دوست از دشمن (IFF) آن با سایر سامانه‌ها هماهنگ خواهد شد تا از بروز حوادث ناگوار جلوگیری شود؟ پاسخ به این پرسش‌ها، در گرو همکاری کامل فناورانه کشور فروشنده و توانمندی بالای متخصصان داخلی برای تعریف و پیاده‌سازی این ارتباطات پیچیده است؛ فرآیندی که خود می‌تواند سال‌ها به طول انجامد.

خرید تسلیحاتی، یک ضرورت راهبردی، مسیری نیازمند بردباری:

 می‌توان گفت که نوسازی نیروی هوایی، یک ضرورت قطعی و انکارناپذیر برای حفظ و ارتقای توان بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران است. خواست و دغدغه عمومی در این زمینه نیز کاملاً صحیح و نشان‌دهنده هوشمندی ملی است. با این حال، مسیر تحقق این هدف، از جاده شتاب‌زدگی و اقدامات واکنشی نمی‌گذرد.
خرید یک جنگنده خارجی، آغاز یک تعهد و وابستگی لجستیکی بلندمدت به کشور سازنده برای تأمین قطعات، به‌روزرسانی‌ها و پشتیبانی فنی است. بنابراین، هرگونه قرارداد خرید باید با نگاهی آینده‌نگر و با اصرار بر حداکثرسازی «انتقال فناوری» و «آموزش جامع» صورت پذیرد تا به تدریج به سمت خودکفایی در حوزه نگهداری و ارتقا حرکت کنیم.
راهبرد صحیح، مسیری مبتنی بر «بردباری راهبردی» است که در آن، سرمایه‌گذاری بر توانمندی‌های رو به رشد بومی در عرصه طراحی و ساخت جنگنده (مانند پروژه کوثر و سایر طرح‌های آتی) به موازات بررسی گزینه‌های خرید هوشمندانه و سنگین  خارجی پیش برده شود.

 امنیت پایدار کشور، محصول برنامه‌ریزی دقیق، کارشناسی عمیق و حرکت بر مبنای واقعیت‌های فنی و راهبردی است، نه پیگیری شایعات و گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای. امید است با برنامه ریزی صحیح و تخصیص بودجه کامل، شاهد فصل جدیدی از تاریخ نیروی هوایی ارتش باشیم و عقابان ایرانی با سقف تکنولوژی جهانی به نبرد بدخواهان ایران بروند.

مشخصات جنگنده چند منظوره بومی جی10 چینی 

صنایع هوایی چنگدو بخشی از صنایع هوایی چین است که اختصارا با نام AVICI I شناخته می‌شود.

در غرب هواپیمای J-10 را با نام Vigorous Dragon می‌شناسند.

تخمین زده می‌شود که چین بیش از ۳۰۰ فروند از J-10 را تولید کرده باشد.

نیروی هوایی ارتش آزادی بخش چین، نیروی دریایی چین و نیروهای استراتژیک چین از کاربران این هواپیما هستند.

نیروی هوایی چین ۲۰۰ فروند J-10 را در انواع جنگنده، جنگنده بمب افکن و ۱۲۰ فروند نسخه تهاجمی را در اختیار دارد.

چین J-10 را برای جایگزینی هواپیماهای قدیمی J-7 و Q-5 تولید کرد.

نیروی هوایی این کشور در حال حاضر حدود ۲۵۰ فروند جنگنده J-10 دارد.

این هواپیما نسخه چینی از میگ ۲۱ روس‌ها است.

نیروی هوایی چین حدود ۵۰۰ فروند Q-5 نیز به عنوان هواپیمای تهاجمی در سرویس دارد.

جنگنده J-10 را باید اولین هواپیمای نسل چهارم بومی چین دانست.

پاکستان اولین مشتری خارجی J-10 بود که در سال ۲۰۱۵ تعداد ۳۶ فروند از این هواپیما را از چین خریداری کرد.

چین و پاکستان همکاری نظامی نزدیکی با هم دارند.

به طوری که پاکستان در تولید جنگنده‌های JF-17 و FC-1 با چین همکاری کرده است.

جنگنده چند منظوره J-10 از طراحی بال‌های دلتا (بال مثلثی) استفاده می‌کند.

دم این هواپیما نیز از نوع تکی است و در زیر بدنه یک ورودی هوای بزرگ برای موتور دیده می‌شود.

ابعاد و طراحی J-10 شباهت زیادی به جنگنده اسرائیلی لاوی دارد.

خود لاوی نسخه‌ بومی سازی شده اسرائیلی‌ها از F-16 آمریکایی بود که البته هیچ وقت به تولید انبوه نرسید.

حتی صحبت‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه چینی‌ها فناوری این هواپیما را از اسرائیل دریافت کرده‌اند و این مساله باعث خشم آمریکایی‌ها شده است.

البته صحت و سقم این داستان چندان قابل تایید نیست و تا کنون به طور رسمی از سوی مقامات سه کشور نقل نشده است.

فرضا اگر چنین چیزی هم صحت داشته باشد بعید است از زبان مقامات رسمی عنوان شود.

البته تفاوت‌هایی بین لاوی و J-10 مشاهده می‌شود و مهندسان چینی J-10 را برای پایداری بهتر در سرعت پایین و بهبود توانایی تیک آف بهینه سازی کرده‌اند.

جنگنده J-10 توانایی حمل انواع موشک‌های هوا به هوا چینی مانند پیتون ۳PL-8، P-11، و P12، و موشک‌های روسی ویمپل R-73 و R-77 را دارد.

موشک چینی PL-8 یک موشک کوتاه برد هوا به هوا با جستجوگر مادون سرخ است.

این موشک نسخه‌ای چینی از موشک هوا به هوای پیتون ۳ اسرائیلی‌ها حساب می‌شود.

موشک PL-11 نیز نسخه چینی از موشک هوا به هوای ایتالیایی Aspide است.

چینی‌ها موشک PL-12 را هم با همکاری روس‌ها تولید کرده‌اند.

این موشک از فناوری موشک روسی AA-12 Adder استفاده می‌کند.

موتور این موشک در چین توسعه پیدا کرده است و می‌تواند اهدافی تا برد ۹۰ کیلومتر را هدف قرار دهد.

سرعت این موشک کارآمد به چهار ماخ می‌رسد.

هواپیمای J-10 توانایی حمل انواع بمب‌های هدایت لیزری، موشک‌های ضد کشتی YJ-8K و C-801K و موشک هوا به زمین و ضد کشتی C-82 را دارد.

موشک ضد رادار YJ-9 نیز از دیگر تسلیحات کارآمد J-10 است.

برای درگیری با اهداف هوایی خیلی نزدیک، J-10 به یک توپ ۲۳ میلی متری کنون در دماغه مجهز است.

حسگرهای استفاده شده در J-10

هواپیمای J-10 می‌تواند به جستجوگر لیزری، مادون سرخ و سایت هدفگیری بومی ساخت چین مجهز شود.

این تجهیزات به J-10 اجازه استفاده از تسلیحات هدایت شونده توسط جی پی اس و لیزر را می‌دهند.

رادارهای این هواپیما شامل رادار چینی تایپ ۱۴۷۳، رادار روسی فازوترون Zhuk-10PD، Zhemchug، رادار چینی JL-10A، رادار اسرائیلی التا EL/M-2023 و یا رادار ایتالیایی گالیلو اویونیکا گریفو ۲۰۰۰ می‌شوند.

این جت تک نفره طوری طراحی شده است که امکان ساخت نمونه دو نفره آن نیز وجود داشته باشد تا به عنوان هواپیمای آموزشی و جنگ الکترونیک از آن استفاده شود.

اولین نسخه دو نفره از J-10 در سال ۲۰۰۳ تکمیل شد.

هر دو صندلی جی ۱۰ قابلیت ایجکت کردن را دارند.

این هواپیما از قابلیت پیشرفته پرواز با سیم استفاده می‌کند.

سایر امکانات کابین شامل سیستم HOTAS، سایت تسلیحاتی روی کلاه خلبان، هداپ دیسپلی و دو نمایشگر کریستال مایع مونوکروم و یک نمایشگر رنگی هستند.

اویونیک این هواپیما نیز از نوع ۱۵۵۳B هستند.

نیروی مورد نیاز جت J-10 از یک موتور توربوجت AL-31 ساخت ساترن لیونکا تامین می‌شود.

نسخه اولیه جی ۱۰ از موتور AL-31FN با قدرت رانش ۷۹ کیلو نیوتن در حالت عادی و ۱۲۳ کیلو نیوتون با استفاده از پس سوز را دارد.

این موتور با موتور مورد استفاده از سوخوی ۲۷ و سوخوی ۳۰ نیروی هوایی چین یکسان است.

مدل جدیدتر این هواپیما که در سال ۲۰۰۶ معرفی شد از موتور AL-31FN M1 ساخت سالیوت استفاده می‌کند.

این موتور ۱۳۲.۵ کیلو نیوتن رانش دارد و از سیستم کنترل دیجیتالی موتور بهره مند است.

نازل خروجی موتور نیز قابلیت تغییر بردار رانش در چهار جهت را دارد که به قابلیت مانور هواپیما کمک شایانی می‌کند.

هواپیمای J-10 در بیشترین ظرفیت خود می‌تواند ۴ هزار و ۹۵۰ لیتر سوخت را حمل کند.

از این مقدار سوخت ۳ هزار و ۱۸۰ لیتر آن در مخزن داخل بدنه و ۱۷۷۰ لیتر آن نیز درون بال‌ها هستند.

قابلیت سوختگیری هوایی نیز در J-10 پیش بینی شده است و نازل آن درست در جلوی خلبان قرار دارد.

سوخت رسانی هوایی به جی ۱۰ با استفاده از هواپیمای Xian H-6U تانکر انجام می‌شود.

امکان حمل سوخت اضافی در مخازن خارجی نیز در J-10 وجود دارد.

جمهوری اسلامی ایران به دنبال خرید این هواپیمای جنگنده از چین است.

البته این مورد به صورت رسمی از سوی هیچ کدام از طرفین مطرح نشده است.

یک وبسایت تحلیلی چینی در مطلبی اشاره کرده است که:

«هواپیمای J-10 گزینه‌ای مناسب برای ارتش ایران است.

جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از قدرت‌های منطقه می تواند این هواپیما را جایگزین ناوگان فرسوده‌ هواپیما‌هایی خود کند.»

وانگ یانان یکی از تحلیلگران امور هوا فضای چین در این مورد افزود:

هنگام لغو کامل تحریم‌ها علیه ایران، این کشور بطور یقین به نوسازی ناوگان نظامی و غیر نظامی خود اقدام می‌کند.

در این بین جت جی ۱۰  گزینه خوب برای ایران است.

زیرا این جنگنده قادر به اجرای کامل عملیات‌هایی است که آن‌ها می‌خواهند.»

این تحلیل گر چینی در ادامه گفت:

« J-10 علاوه بر نبرد هوایی، در اجرای عملیات هوا به سطح و ضد کشتی نیز قابلیت دارد.

از سویی ایرانیان باید متوجه شده باشند که چین در بین عمده صادرکنندگان تسلیحات نظامی، قابل اطمینان‌ترین تامین کننده تجهیزات نظامی است و همچنین چین در زمینه‌ پرداخت‌های مالی نیز انعطاف پذیر است.

خبر خوب دیگر اینکه احتمال دارد چین برخی فناوری‌های دیگر استفاده شده در J-10 را به کشور‌های خریدار انتقال دهد.»